SFF 2014 – Praznik u Sarajevu

Završni izvještaj s jubilarnog 20. Sarajevo Film Festivala koji je završen u nedjelju
Dvadeset godina od rata, dvadeset godina od početka drugog života grada pod opsadom priča je o dvadeset godina prikazivanja dobrih filmova. Odlučivši da pooštre kriterije za učestvovanje u Takmičarskim programima (igrani, kratki i dokumentarni film), insistirajući da film, prije prikazivanja u Sarajevu, ne smije biti dio takmičarskog programa bilo kog drugog festivala, čelni ljudi Festivala su rizikovali da ostanu bez najznačajnijih regionalnih autora i filmova koji prije biraju da, ako su u mogućnosti, premijeru imaju u okviru svjetskih festivala. No, ako se ne takmiče, ne znači da ih nema na SFF-u; o njima će biti govora kasnije. Regija na SFF-u ne znači što i regija u dnevnopolitičkom rječniku, festivalska regija je mnogo veća od prostora bivše države te obuhvata Rumuniju, Tursku, Mađarsku, Austriju, Gruziju…
ekipa filma “Pjesma moje majke” na konferenciji za medije predstavlja film koji je kasnije odnio glavnu nagradu
Pobjednici
Ovogodišnji pobjednik u selekciji Takmičarskog programa – igrani film je “Pjesma moje majke” režisera Erola Mintaşa. Žiri na čelu sa Belom Tarrom u filmu, čija je radnja smještena na istok Turske, tamo gdje kulturne i političke granice ne prolaze istim prostorom i gdje Ali pokušava ispuniti posljednju želju svoje majke, tražeći kasetu za koju niko nije siguran da uopće postoji te ispitujući smisao svog vlastitog života, prepoznao je najviše kvaliteta u odnosu na preostalih osam filmova u konkurenciji. Odličnu glavnu ulogu iznio je Feyyaz Duman i iz Sarajeva nosi nagradu za najboljeg glumca.
Feyyaz Duman sa Srcem Sarajeva za najboljeg glumca
Iz Gruzije u Sarajevo dolaze odlični filmovi (prošle godine iz Gruzije je stigao i pobjednik – “U procvatu“) – u konkurenciji su bila dva – “Ja sam Beso” i “Nevjeste“; potonji je dobio Specijalno priznanje žirija. “Nevjeste” donose priču o razapetosti između nametnutih konvencija i ličnog odabira, bremena koji krojačica Nutsa teško nosi. Kako zadovoljiti svačije potrebe, a ne izgubiti sebe – izgleda nepremostivo za glavnu junakinju. Odlična uloga Mari Kitije nagrađena je Srcem Sarajeva za najbolju glumicu.
Tinatin Kajrishvili, redateljica filma “Nevjeste” prima nagradu za najbolju glumicu u ime Mari Kitije
Od zemalja bivše Jugoslavije u glavnom takmičarskom programu prikazani su filmovi “Cure – život druge“ autorice Andree Štake (recenzija) te “Tri prozora i vješanje” kosovskog režisera Isa Qusje koji je važio za jednog od favorita ovogodišnjeg programa. Tema je slična kao i u filmu “Nevjeste” – žena u muškom ruralnom kraju zbog priznanja da je tokom rata silovana biva ponovo izložena patrijarhalnom nasilju svojih sunarodnjaka.
Ekipa filma “Tri vjenčanja i vješanje” na crvenom tepihu uoči premijere
Dokumentarno ogoljavanje
Izvan konkurencije prikazano je nekoliko filmova autora s prostora bivše Jugoslavije – “Otok ljubavi” Jasmile Žbanić s Erminom Bravom, Arianom Lebed i Adom Condeescu u glavnim ulogama – film koji se umnogome razlikuje od ranijih filmova nekadašnje pobjednice Berlinalea, omnibus “Jednaki” iz Srbije, s brojnom muškom režiserskom ekipom i samo jednom scenaristicom – Milicom Piletić, koja se bavi djecom i mladima u teškim životnim okolnostima. Na Festivalu je prikazan i pulski pobjednik “Broj 55” Kristijana Milića (recenzija) u okviru programa Pretpremijere gdje smo vidjeli  i “Spomenik Majklu Džeksonu” Darka Lungulova te “Varvare” Ivana Ikića (recenzija).
Ada Condeescu, Ariane Labed, Hrvoje Hribar, Jasmila Žbanić i Aleksandar Hemon predstavljaju “Otok ljubavi”
U Takmičarskom programu dokumentarnog filma bilo je više filmova iz zemalja bivše Jugoslavije, a pobjednici dolaze iz Hrvatske – “Goli” režiserke Tihe K. Gudac (o zatvorenicima s Golog otoka koji pred kamerom iznose stravična svjedočenja o životu u zloglasnom zatvoru iz vremena SFRJ) proglašen je najboljim dokumentarcem, a “Ljubavna odiseja” Tatjane Božić dobitnik je Specijalnog priznanja žirija.
Nenad Puhovski prima jednu od tri nagrade koje su osvojili hrvatski dokumentarni filmovi
Osim dva spomenuta filma, najviše pažnje privukao je i film “Presuda u Mađarskoj” – trostruki laureat: Specijalno priznanje, Nagradu za ljudska prava te Nagradu publike za najbolji dokumentarni film. Dokumentarac prati trogodišnje suđenje četvorki koja je optužena za svirepo ubistvo šestero Roma. Prikazujući suđenje i priču oko suđenja, autorica Eszter Hajdu portretira rastuće desničarstvo i ksenofobiju u Mađarskoj.
Eszter Hajdu s Nagradom za ljudska prava za film “Presuda u Mađarskoj” koji je istoimenu nagradu osvojio i dan kasnije na DokuFestu u Prizrenu
Festivalske poslastice
Svi filmovi iz festivalske regije koji ne ispunjavaju uvjete za selekciju u Takmičarski program, prikazani su u posebnom programu – U fokusu. Posebnu pažnju izazvao je pobjednik Cannesa, Nuri Bilge Ceylan s fantastičnim filmom “Zimski san“. Majstorski režiran, odlično odglumljen s nekolicinom nezaboravnih kadrova, film govori o buržujskom sloju društva koje još održava nejednakosti u malom turskom gradu. Više od tri sata (koliko film traje) pred gledateljima se odvija klasična drama, kao da su je pisali Shakespeare i Čehov, umotana u majstorske fotografije koje izgledaju kao slike klasičnih autora. U okviru Specijalne projekcije prikazan je još jedan film iz takmičarske konkurencije ovogodišnjeg Cannesa – “Gospodin Turner” Mikea Leigha – redovnog gosta Sarajevo Film Festivala. Ostaje žal što su oba filma imala samo po jednu projekciju na Sarajevskom festivalu.
U velikom Ljetnom kinu HT Eronet prikazan je pobjednik iz Berlina – “Crni ugalj, tanak led” – neobični krimi film iz Kine o detektivu koji nakon nekoliko godina konačno ima izgleda riješiti misteriozno ubistvo iz 1999. godine.
Lun Mei Gwei i Yi’nan Diao, glavna glumica i redatelj filma “Crni ugalj, tanak led” na crvenom tepihu
U programu Kinoscope vidjeli smo nekoliko sjajnih autorskih ostvarenja – magični film “Odrastanje” Richarda Linklatera u kojem dječak Mason zaista odrasta pred našim očima; autor ga je snimao 12 godina. Preko epizoda iz Masonovog i života njegove sestre, Linklater nas vodi na putovanje u kojme su promjena i prolaznost zasita vidljivi. Tu je i šokantni ukrajinski film “Pleme” (pobjednik posljednjeg Motovunskog festivala), odlični “Mali Quinquin” vječnog provokatora Brune Dumonta, epski “Levijatan” Andreija Zvjaginceva o korupciji i birokratskoj hobotnici na sjeveru Rusije i još 16 vrsnih filmskih ostvarenja.
Program Posvećeno ove godine u znaku je Britanca Michaela Winterbottoma, autora koji u filmovima voli da miješa dokumentarne i igrane sekvence. Iz bogatog opusa, sam režiser je izabrao 5 filmova – od “Dobrodošli u Sarajevo” iz 1997. do “Svakodnevno” iz 2012.
Gael García Bernal ponosno pokazuje svoje počasno Srce Sarajeva
Ovogodišnji dobitnici Počasnog Srca Sarajeva su režiser Danis Tanović, glumac Gael Garcia Bernal i Agnes B., dizajnerica i režiserka.
Tokom devet dana festivala prikazano je skoro 250 filmova podijeljenih u brojne programe. Kad se pogleda program prvog izdanja i brojke uporede s ovim, upravo završenim, vidi se koliko je Sarajevo Film Festival izrastao – povećavajući broj filmova, mijenjajući orijentaciju i programe, tražeći svoju posebnost, Festival se konačno uobličio i čini se da u godinama koje su pred nama neće biti značajnijih promjena – gledat ćemo dobra ostvarenja, otkrivati nove autore, diviti se starim majstorima te u prepunim gradskim kafanama pričati o filmovima.