Dzieje grzechu

OPIS

Film fabularny, 124 min, Polska 1974
Scenariusz i reżyseria: Walerian Borowczyk
Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk
Występują: Grażyna Długołęcka, Karolina Łubieńska, Zdzisław Mrożewski, Jolanat Szemberg,
Jerzy Zelnik, Olgierd Łukaszewicz, Roman Wilhelmi, Marek Walczewski, Mieczysław Voit,
Marek Bargiełowski, Jadwiga Chojnacka, Zbigniew Zapasiewicz
"Romans kolejowy", "powieść seksualna", "estetyczna katastrofa w dwóch tomach" - tak określano na początku wieku "Dzieje grzechu" Stefana Żeromskiego. Drukowana na łamach warszawskiej "Nowej Gazety" - od września 1906 do lutego 1908 - powieść stała się skandalem literackim epoki. Filmowcy zainteresowali się nią już w roku 1911.
Za przyzwoleniem pisarza pierwszej ekranizacji - oczywiście niemej - dokonał wówczas
Antoni Bednarczyk, i była to pierwsza w Polsce filmowa adaptacja literackiego utworu.
W roku 1933 wersję dźwiękową zrealizował Henryk Szaro. Nie zachowała się jednak żadna kopia tych filmów.
Film Waleriana Borowczyka jest więc już trzecią adaptacją powieści Żeromskiego i to adaptacją bardzo wierną. "Czytając"Dzieje grzechu", myślałem jednak mniej o bohaterach, a bardziej o samym pisarzu, o tym, jaki był jego prawdziwy stosunek do nich, myślałem też o czytelniku, o jego reakcjach i wyobraźni. Na tym głównie polega wierność mojego filmu w stosunku do powieści" - mówił reżyser w jednym z wywiadów.
Film zwraca uwagę bogatą scenografią i dbałością o szczegóły, większa część akcji rozgrywa się we wnętrzach naturalnych, głównie w Łodzi. Wszystko jest wierną kopią rzeczywistości, np. obrazy wiszące w domach bohaterów w większości zostały wypożyczone z muzeum. Autorce scenografii Teresie Barskiej zadanie ułatwiła drobiazgowość, z jaką Żeromski opisywał wnętrza.
Walerian Borowczyk ogromną uwagę przywiązuje nie tylko do scenografii, ale i do zdjęć, sam bowiem jest operatorem. Dlatego też wybrał Zygmunta Samosiuka, którego uważał wówczas za najlepszego polskiego operatora, jak podkreślał "Jego zrozumienie roli operatora, ogromna elastyczność, umiejętność przystosowania się do życzeń i temperamentu reżysera są przykładowe"
Akcja "Dziejów grzechu" rozgrywa się na przełomie wieków. Ewa Pobratymska, młoda dziewczyna pochodząca ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, pracuje w biurze kolejowym.
Zarobione pieniądze oddaje rodzicom, którzy utrzymują się jedynie z wynajmowania pokojów sublokatorom. Właśnie między jednym z nich, Łukaszem Niepołomskim, a Ewą rodzi się miłość. Łukasz jest jednak żonaty, a jego starania o rozwód nie przynoszą efektów. Matka Ewy, przeczuwając zbliżającą się tragedię, nakłania
Niepołomskiego, by wyjechał z miasta. Zakochana Ewa trafia jednak na jego ślad, dowiaduje się, że jej ukochany został ranny w pojedynku i jest w szpitalu. Dziewczyna rzuca dom i pracę i jedzie do Łukasza. Jej opieka sprawia, że szybko wraca on do zdrowia.
Na czas rekonwalescencji wynajmują pokój w żydowskiej dzielnicy. Szczęście Ewy trwa jednak krótko, Łukasz wyjeżdża do Rzymu, by starać się o rozwód, a ona uświadamia sobie, że jest w ciąży.